ตำนานมะแป๋ม (ตำนานของชาวไทดำ)

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว … มีคู่รักคู่หนึ่งที่เพิ่งแต่งงานกันได้ไม่นาน ทั้งสองต่างรักกันมาก

แต่แล้วก็ได้เกิดสงครามขึ้นมา ฝ่ายชายจึงถูกเกณฑ์ไปรบ … แต่เขาก็ไม่เคยได้กลับมาอีกเลย

ในขณะที่ผู้เป็นภรรยายได้แต่เฝ้ารอคอยให้สามีกลับมา

อยู่มาวันหนึ่ง ขณะที่ฝ่ายหญิงนั่งอยู่ในบ้าน ได้ปรากฏว่ามีตัวหนอน (โป้งแป๋ม- Bong Paem) ตัวหนึ่งคลานมาจากไหนก็ไม่รู้ แต่ว่ามันได้รัดตัวเองเข้ากับเสื้อของหญิงสาว

ฝ่ายหญิงคิดในตอนนั้นว่า หนอนตัวนี้จะต้องเป็นสามีของเธอแน่ๆ เพราะเธอรู้สึกได้ถึงความอบอุ่นที่ได้รับเข้าไปจนถึงจิตวิญญาณ และไม่นานหนอนตัวนั้นก็ได้กลายเป็นผีเสื้อ

และเพื่อเป็นการรำลึกถึงชายอันเป็นที่รัก หญิงจึงได้ประดิษฐ์กระดุมเงินขึ้นมาเป็นรูปผีเสื้อคู่ ที่หันหน้าเข้าหากัน และกระดุมนี้เองถูกเรียกว่า…มะแป๋ม