อารยะธรรมแว๊นเดิ้ล (Vandal) เป็นชนเผ่าหนึ่งในเยอรมันตะวันออก ซึ่งปรากฏตัวในอาณาจักรโรมันในศตวรรษที่ 5 ซึ่งครั้งหนึ่งพวกวันดาลเคยสร้างอาณาจักรบริเวณตอนเหนือของ แอฟริกา พวกเขาถูกรู้จักมากที่สุดในเหตุการณ์ปี ค.ศ. 455 ซึ่งชาวแว็นเดิ้ล มีส่วนที่ทำให้อาณาจักรโรมันล่มสลาย ซึ่งเป็นชนเผ่าทีี่มักถูกนักประวัติศาสตร์ตำหนิ คำว่า Vandal,Vandalism ในภาษาอังกฤษ จึงมีความหมายว่า “ผู้ทำลายอารยธรรม” แม้ว่าในยุคนัน้ไม่ใช่เพียงแต่แว๊นเดิ้ลเท่านั้นที่รุกรานโรมัน แต่ยังมีเผ่าอื่นๆ เช่น ไวกิ้ง โกท์ธ(Goth) ที่ร่วมกัน นักประวัติศาสตร์บางท่านชี้ว่าแว๊นเดิ้ลเป็นส่วนหนึ่งของอารยธรรม Przeworsk แต่บางส่วนเชื่อว่าแว๊นเดิ้ลเป็นการผสมกันระหว่างชนเผ่าเยอรมัน(Gernamic)และสลาฟ (Slavic) ซึ่งรู้จักกันในชื่อ ลูกิ (Lugii ) หรือชาวไลเกียน (Lygians) ก่อนที่จะมาเป็นชาวแว๊นเดิ้ล นักประวัติศาสตร์ ชื่อ จอร์แดน (Jordanes) บอกว่าแว็ลเดิ้ลเป็นชนเผ่าที่พูดภาษา โกธิก (เยอรมันตะวันออก) อารยธรรม Przeworsk ซึ่งบ่งชี้จากวิธีในการประกอบพิธีเผาศพ ปรากฏหลักฐานบริเวณเดียวกับที่ชาวโรมันเรียกคนกลุ่มนี้ว่า ลูกิ จึงเชื่อกันว่า ลูกิ และ แว๊นเดิ้ลหมายถึงคนกลุ่มเดียวกัน ซึ่งแว๊ลเดิ้ล อาศัยอยู่ในบริเวณตะวันออกของเยอรมันโบราณ ซึ่งปัจจุบันอยู่ในส่วนประเทศโปแลนดื ซึ่งเชื่อว่าพวกเขาย้ายมายังบริเวณดังกล่าวโดยการเดินทางข้ามทะเลบอลติกมาในช่วงศตวรรษที่…