นักบุญกรีกอรี (St. Gregory , The Illuminator)
กรีกอรี่ เป็นลูกชายของเจ้าชายเอแน็ก (Anak) เป็นพระญาติกับกษัตริย์ของอาร์เมเนีย กับแม่ชื่อโอโคเฮ (Okohe) เขาเกิดในปี 257
(252) เอแน็ก พ่อของเขา สังหารกษัตริย์ คอสรอฟ ที่ 2 แห่งอาร์เมเนีย (Khosrov II , Armenia) โดยที่เขาได้รับการสนับสุนจากอาร์ดาไชร์ ที่ 1 แห่งปาร์เธีย (Ardashir I, Pathia) ซึ่งต้องการขยายอาณาจักรซัสซานิด (Sasanid Empire) มาครอบครองอาร์เมเนีย
เอแน็ก ถูกจับได้หลังจากคอสรอฟ สวรรคต เขาและครอบครัวถูกประหารชีวิต แต่ว่ากริกอรี่เป็นคนเดียวในครอบครัวที่สามารถหลบหนีมาได้โดยความช่วยเหลือของโซเฟีย(Sopia) และเยฟแตกห์ (Yevtagh) พี่เลี้ยงของเขา ซึ่งกริกอรี่ถูกพาไปยังเมืองซีซาเรีย (Caesarea ในตุรกีปัจจุบัน) ในจังหวัดแค๊ปปาโดเคีย (Cappadocia) ของจักรวรรดิโรมัน เขาถูกมอบให้กับบาทหลวงยูเธเลียส (Euthalius ~ Christian Holy Father Phirmilianos) เป็นผู้อุปการะ
ต่อมากริกอรี่ได้แต่งงานกับมิเรียม (Miriam) ซึ่งทั้งคู่มีลูกชายสองคนคือ Vrtanes และ Aristaces
~290 ต่อมากริกอรี่ได้เดินทางกลับอาร์เมเนีย โดยที่หวังว่าจะชำระล้างบาปให้แก่ความผิดของผู้เป็นพ่อ ซึ่งตอนนั้นไทริแดต ที่ 3 ได้ครองอาร์เมเนียแล้ว เมื่อกริกอรี่เดินทางมาถึง เขาถูกจับขังไว้ในคุกมืดใต้ดินนานกว่า 12 ปี บริเวณที่กริกอรีถูกนำไปขังไว้ภายหลังได้มีการสร้างโบสถ์ชื่อ The church of Khor Virap (deep pit)
301 กริกอรี่ ทำพิธีแบ็พติสให้กับ ไทริแดต ที่ 3 และปีเดียวกันไทริแดต ได้ประกาศให้อาร์เมเนียยอมรับคริสต์เป็นศาสนาประจำชาติ
ได้รับแต่งตั้งให้เป็นแคโธลิคอส (Catholicos of Armenia) ผู้นำชาวคริสต์นิกายอาร์เมเนีย ปีเดียวกันนี้กริกอรีได้สร้างมหาวิหาร the Echmiadzin Cathedral แล้วเสร็จในปี 303 เพื่อเป็นสัญลักษณ์การนับถือคริสต์ของอาร์เมเนีย ตำนานเล่ากันว่ากริกอรี่นิมิตเห็นพระคริสต์เสด็จลงมาจากสวรรคและใช้ค้อนทองคำพาดลงบทตำแหน่งที่จะให้สร้างวิหาร
331 กริกอรี่ เสียชีวิต
ร่างของเขาถูกนำกลับมายังหมู่บ้านโธดานัม (Thodanum village)
ภายหลังในสมัยจักรพรรดิซีโน (Zeno emperor, ครองราชย์ 474-475) ของอาณาจักรไบเซนไทน์ กระดูกของนักบุญกริกอรี่ ถุกนำไปโปรยยังที่ต่างๆ ทั่วอาณาจักร แต่มือขวาของนักบุญถูกนำไปเก็บไว้ที่โบสถ์ในซิลลิเคีย (the Holy See of Cilicia) ในเลบานอน , มือซ้ายนั้นอยู่ที่ Echmiadzin Cathedral , และหัวกระโหลกเชื่อว่ายังอยู่ในอาร์เมเนีย