มอคเตซูม่า ที่ 2 (Motecuhzoma Xocoyotzin, Moctezuma II)
จักรพรรดิของแอ๊ซเทค
ม็อคเตซูม่า เกิดประมาณปี ค.ศ. 1466 ในกรุงเตน๊อชติตลัน (Tenochtitlan) เมืองหลวงของแอ็ชเท็ค ซึ่งอยู่บริเวณกรุงเม็กซิโกซิตี้ (Mexico City) ในปัจจุบัน พระบิดาคือจักรพรรดิอะซายาคาต์ล (Axayacatl)
1502 มีอคเตซูม่า เสด็จขึ้นครองราชย์ต่อจากอาฮุยซอต์ล (Ahuitzotl) ซึ่งเป็นลุงของพระองค์ ม็อคเตซูม่าเป็นจักรพรรดิองค์ที่ 9 ของจักรวรรดิเแอ๊ซเทค (Aztec)
ช่วงที่ทรงครองราชย์ อาณาจักรแอ๊ชเทคได้มีการขยายดินแดนออกไปโดยได้ผนวกยึดเอาเมืองอ๊อกซาค่า (Oaxaca) เข้ามา
1519 เฮอร์นัน คอร์เตส (Hernan Cortes) นำกองทัพสเปนเข้ามาในเม็กซิโก หลังจากที่จวน เดอ กริจาลว่า (Juan de Grijalva) ได้เข้ามาบุกเบิกและสร้างป้อมปราการเอาไว้ที่เกาะซาน ฮวน เด อุลล่า (San Juan de Ulua) ไว้ก่อนหน้านี้ในปี 1917
กองทัพสเปนก็เริ่มทำสงครามเพื่อที่จะครอบครองแอ๊ชเทค โดยได้รับความร่วมมือจากแทร็กซ์คาล่า (Tlaxcala) รัฐของชนพื้นเมืองในบริเวณนั้นซึ่งเป็นอริกับแอ็ชเท็ค
8 พฤศจิกายน, คอร์เตส บุกมาถึงเตน๊อชติตลัน หนังสือ True History of the Conquest of New Spain เขียนโดยเบอร์นัล คาสติลโล (Dernal Diaz del Castillo) นายทหารสเปนซึ่งร่วมในกองทัพของของเฮอร์นัน คอร์เตส (Hernan Cortes) ได้บันทึกไว้ว่าม็อคเตซูม่าถูกจับเป็นเชลย และถูกคอร์เตสใช้เป็นเครื่องมือในการควบคุมแอ๊ชเทคโดยคอร์เตสคอยชักใยอยู่เบื้องหลัง ม็อคเตซูม่ามีอายุราว 40 ปี ผิวเข้มแต่ไม่ดำ เขามีภรรยาหลายคนแต่ว่ามีมเหสีอย่างเป็นทางการสองคน
ต่อมาคอร์เตสต้องเดินทางกลับไปยังเกาะซาน ฮวน เด อุลล่า เมื่อเขาได้รับข่าวว่าปานฟิโล เด นาร์เวซ (Pánfilo de Narváez) ผู้แทนคนใหม่ที่สเปนส่งมา ทั้งยังถือคำสั่งให้จับกุมตัวคอร์เตสด้วย ทำให้คอร์เตสต้องทิ้งกรุงเตน๊อชติตลันให้อยู่ในการดูแลของเปโดร เด อัลวาราโด้ (Pedro de Alvarado) ลูกน้องคนสนิทของเขา
1520 22 พฤษภาคม, (Massacre in the Great Temple of Tenochtitlan) จักรพรรดิม็อคเตซูม่า ได้ขออนุญาตเปโดร เด อัลวาราโด้ ในการจัดพิธีบูชาท็อกคาต์ล (Feast of Toxcatl) เพื่อบูชาเทพเจ้าเตซแคทลิโปคา (Tezcatlipoca) ตามประเพณี ซึ่งเขาได้รับอนุญาตให้จัดงานขึ้นได้ แต่ว่าเมื่อพิธีได้เริ่มไปแล้ว เปโดร เด อัลวาราโด้ได้สั่งให้มีการสังหารผู้ที่เข้าร่วมในพิธีทั้งหมด มีเพียงบางคนเท่านั้นที่หลบหนีเอาชีวิตรอดมาได้ ซึ่งเชื่อว่าสาเหตุที่สเปนสังหารชาวแอ๊ชเท็คที่เข้าร่วมพิธีเพราะพวกเขาสวมเครื่องประดับทองคำและอัญมณีมีค่ามากมาย
หลังเหตุการณ์ดังกล่าว ทำให้ผู้ที่รอดชีวิตกระจายข่าวความโหดเหี้ยมของสเปนออกไป และประชาชนแอ๊ชเทคก็ทำการจราจรและก่อกบฏต่อการปกครองของม๊อคเตซูม่า
1520 30 มิถุนายน, ม๊อคเตซุมาสวรรคต โดยถูกปลงพระชนโดยชาวแอ๊ซเทคที่กว้างปาก้อนหินใส่เขาจนเสียชีวิต
ซึ่งหลังจากมีอคเตซุมาสวรรคต พระอนุชาชกุตลาห์แอค (Cuitláhuac) ได้ขึ้นเป็นจักรพรรดินาน 80 วันก่อนจะสวรรคต และกัวเตม๊อค (Cuauhtémoc) พระอัยกาก็ได้ขึ้นครองราชย์ต่อมาเป็นจักรพรรดิองค์สุดท้าย
1521 31 สิงหาคม, กองทัพสเปนมีชัยชนะเหนือแอ็ชเทคอีกครั้ง สามารถยืดกรุงเตน๊อชติดลัน และจับตัวจักรพรรดิกัวเตม๊อคเอาไว้ได้