หัวกระโหลกแห่งเพตราโลน่า (Σπήλαιο Πετραλώνων)
1959 ในหมู่บ้านเพตราโลน่า (Petralona) จังหวัดชาลคิดิกี้, กรีซ (Chalkidiki, Greece) คนเลี้ยงแกะท้องถี่นคนหนึ่ง ชื่อ ฟิลลิปอส ชัตซาริดิส (Fillipos Chatzaridis, Φίλιππος Χαντζαρίδης) ซึ่งนำแกะออกไปเลี้ยงตามปกติ และเขาพยายามหาแหล่งน้ำให้กับแกะของเขากิน จนกระทั้งได้ต้อนฝูงแกะไปที่บริเวณเชิงเขาคัตซิก้า (Mount Katsika) ห่างจากหมู่บ้านไปราวหนึ่งกิโลเมตร ฟิลลิปอส ได้คค้นพบถ้ำแห่งหนึ่งโดยบังเอิญ ซึ่งเป็นถ้ำหินปูน ประกอบไปด้วยห้องหลายห้อง ความสูงจากพื้นถึงเพดานถ้ำประมาณ 8-10 เมตร ภายในมีหินงอกหินย้อยจำนวนมาก ความยาวของถ้ำประมาณ 2 กิโลเมตร
1960 16 กันยายน, คริสตอส ซาร์เรียนนิดิส (Christos Sarriannidis) ชาวบ้านอีกคนหนึ่งในเมืองได้ค้นพบโครงหัวกระโหลกของมนุษย์โบราณติดอยู่กับผนังถ้ำ ทำให้ถ้ำแห่งนี้ได้รับความสนใจจากนักมนุษยวิทยาขึ้นมา
1968 ทีมนักวิจัยนำโดย ดร.เอริส ปัวเลียนอส (Aris Poulianos, Άρης Πουλιανός) นักวิจัยมนุษยวิทยาของ IUAES (UNESCO’s International Union of Anthropological and Ethnological Sciencs) ได้เริ่มทำการขุดสำรวจภายในถ้ำในปี 1965
ซึ่งเมื่อมีการนำเอากระดูกมนุษย์ที่ค้นพบไปวิเคราะห์ด้วยวิธี สเดรติกราฟี่ (stratigraphy) เอริสได้ให้ข้อมุลว่ากระดูกมนุษย์ดังกล่าวมีอายุประมาณ 700,000 ปีและน่าจะเป็นกระดูกของมนุษย์โอมินิน (hominin) สายพันธ์หนึ่งที่แตกต่างโฮโม อิเรคตัส (Homo erectus)
ดร.เอริส มีแนวคิดว่ามนุษย์เพตราโลน่านี้มีวิวัฒนาการขึ้นในยุโรป แยกต่างห่างจากโฮโม อิเรคตัสที่เดินทางออกมาจากอัฟริกา และอาจจะไม่ใช่ homo เขาจึงเรียกมนุาย์เพตราโลน่า ว่า Archanthropus of Petralona
1964 ทีมนักวิจัยของเยอรมัน นำโดย เบรียตตินเจอร์ (E. Breitinger) และซิคเคนเบิร์ก (O.Sickenberg) ได้ทำการวิเคราะห์ตัวอย่างที่ค้นพบในถ้ำ และได้พยายามล้มล้างทฤษฏีของ ดร.เอนิส โดยพวกเขาพบว่ากระดูกดังกล่าวมีอายุแค่ 50,000 ปี อย่างไรก็ตาม มีการตีพิมพ์ผลงานวิจัยอีกครั้งในปี 1971 ลงในแม็กกาซีย Archaeology ว่ากระดูกมีอายุ 700,000 ปี
1982 ดร. เอริส เขียน The cave of the Petralonian archanthropinae : A guide to the science behind the excavations
1983 ปัญหาการเมืองภายในประเทศ และการรัฐประหาร ทำให้รัฐบาลกรีกประกาศห้ามไม่ให้มีการเข้าไปวิจัยสำรวจภายในถ้ำอีก
1979 ถ้ำเพตราโลน่า ได้เปิดให้ประชาชนเข้าไปเยียมชมได้อีกครั้งหนึ่ง
ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่จัดกระโหลกแห่งเปตราโลน่า นี้เป็น Homo Neandertalensis (Neanderthal) แต่ว่าต่อมาถูกจัดเป็น Homo erectus
แต่ว่าก็มีนักวิจัยบางส่วนจัดไว้เป็น Homo heidelbergensis ซึ่งเป็นบรรพบุรุษร่วมของง Homo Sapiens และ Homo Neandertalensis
ทฤษฏี Out of Africa (OOA) อธิบายว่ามนุษย์สมัยใหม่ (Homo Sapien) เริ่มวิวัฒนาการขึ้นในอัฟริกาก่อนที่จะเดินทางกระจายไปทั่วโลก ซึ่งมนุษย์ซาเปี้ยนตามทฤษฏีนี้เกิดขึ้นราว 200,000 – 300,000 ปีก่อน กระดูกมนุษย์ก่อนหน้า OOA ส่วนใหญ่จะถูกจัดเป็น Homo erectus อย่างมนุษย์ปักกิ่ง (Peking Man , 750,000 ก่อน) มนุษย์ชวา (Java Man, 700,000-1 ล้านปีก่อน)
กระโหลกแห่งเปตราโลน่า ปัจจุบันนี้ถูกเก็บไว้ที่มหาวิทยาลัยอริสโตเติ้ล (Aristotle University of Thessaloniki,www.auth.gr )
| 2,000,000-1,500,000 BC | Homo habilis เริ่มเดินทางออกจากอัฟริกาไปยังยุโรป แต่ว่าสุดท้ายสูญพันธ์ไป |
| 1,9000,000-110,000 BC | Homo erectus วิวัฒนาการขึ้นมามาก Homo habilis ก่อนที่จะขยายพันธ์ไปทั่วโลก อย่างมนุษย์ปักกิ่ง (Peking Man) มนุษย์ชวา (Java man) แต่ว่าสุดท้ายก็สูญพันธ์เช่นกัน |
| 700,000-300,000 BC | Homo heidelbergensis วิวัฒนาการขึ้นมาจาก Homo erectus และก็กระจายไปทั่วโลกก่อนจะสูญพันธ์ |
| 300,000 BC | Homo Sapien ซึ่งวิวัฒนาการจาก Homo beidelbergensis ในอัฟริกา และซาเปี้ยนเริ่มเดินทางออกจากแอฟริกา 2-3 แสนปีก่อน |